Międzynarodowy Dzień Kobiet i Dziewcząt w Nauce – stypendia dla młodych badaczek na wyciągnięcie ręki

Kobiet w nauce cały czas jest za mało. Dosadnie pokazują to wyniki badań dotyczących równości płci w środowisku naukowym. Mimo, że żyjemy w czasach rosnącej roli różnorodności, stereotypy kulturowe nadal mają wpływ na życie zawodowe kobiet i dziewcząt. Coraz bardziej popularne nowe technologie i obszar nauk STEM (Science, Technology, Engineering and Mathematics), których znaczenie w przyszłości będzie tylko rosło, zdają się obecnie wykluczać kobiety. Przy okazji Międzynarodowego Dnia Kobiet i Dziewcząt w Nauce – 11.02.2022, inicjatorzy Programu L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki zachęcają młode naukowczynie do ubiegania się o stypendia w kolejnej edycji programu, do której nabór rusza już w marcu.

Czwarta rewolucja przemysłowa nie może wykluczać kobiet

Jak pokazują badania, najbardziej nowatorskie dziedziny naukowe charakteryzują się niskim udziałem kobiet i tym samym w dyscyplinach napędzających rozwój czwartej rewolucji przemysłowej kobiety nadal pozostają w mniejszości.[1] Podczas gdy coraz większa liczba dziewcząt i kobiet uzyskuje dostęp do umiejętności i edukacji związanej z naukami ścisłymi, wiele z nich koncentruje się na naukach przyrodniczych. Dziedziny takie jak IT, fizyka, matematyka czy inżynieria są obszarami zdominowanymi przez mężczyzn. W przypadku sztucznej inteligencji kobiety stanowią zaledwie 22% specjalistów.[2]

Liczba kobiet rozwijających swoje kariery w obszarze nauki cały czas wzrasta. Postęp jest szczególnie widoczny w dziedzinie nauk o życiu, które od lat wspieramy przyznając wybitnym naukowczyniom stypendia. Dzisiaj możemy powiedzieć, że to dyscypliny, w których kobiety umocniły swoją pozycję, co bardzo nas cieszy. Jednocześnie obserwujemy wciąż niewystraczającą reprezentację kobiet w naukach ścisłych i technicznych. Mimo, że zainteresowanie kobiet rozwijaniem kompetencji w tych obszarach rośnie, co potwierdzają także zgłoszenia do naszego programu - w ubiegłorocznej edycji już blisko co piąte zgłoszenie dotyczyło projektów z tych dziedzin, to pozostaje wiele do zrobienia, aby wyrównywać udział kobiet w badaniach z tego zakresu – mówi prof. dr hab. Ewa Łojkowska, przewodnicząca Jury programu L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki.

Nierówności zaczynają się bardzo wcześnie

Aby zrozumieć dlaczego udział kobiet w obszarze nauk STEM jest tak niski nie można zapominać o kwestiach kulturowych, przypisanych stereotypowo rolach związanych z płcią, które już od najmłodszych lat mogą podświadomie oddziaływać na wybór zainteresowań, zajęć i późniejszej kariery.

Kluczowy moment kształtowania się aspiracji i ambicji dziewcząt przypada na okres od 10 do 15 roku życia. To wtedy następuje ukierunkowanie zainteresowań i podejmowanie pierwszych decyzji dotyczących późniejszej kariery. Jednak jest to również czas kiedy dziewczynki zaczynają doświadczać, że ich marzenia i cele zderzają się z rzeczywistością, a na drodze do ich osiągnięcia stoją bariery w postaci krzywdzących stereotypów i narzucanych społecznie ról. Często słyszane podziały przedmiotów na humanistyczne – dla dziewcząt i ścisłe – dla chłopców wpływają na utrwalanie się takich przekonań i późniejsze wybory.

Jak pokazują badania, to na ogół w wieku 11-12 lat dziewczynki zaczynają interesować się naukami STEM, jednak ich zainteresowanie po kilku latach szybko spada. Kluczowe znaczenie dla jego utrzymania mają oferowane zajęcia w szkole[3], dzięki którym mogłyby doświadczyć na czym polega praca w tym obszarze, a także inne kobiety, które mogłyby być dla nich wzorcami w tej dziedzinie. Pokrywa się to z potrzebą, o której wspominają doświadczone badaczki - ponad 40% z nich widzi konieczność zwiększenia mentoringu dla kobiet w nauce.[4]

Równość to większa efektywność

Wyrównanie szans pomiędzy kobietami i mężczyznami oraz zachęcanie dziewcząt i młodych kobiet do rozpoczęcia pracy naukowej przełoży się na wzrost reprezentacji kobiet w tym nadal zdominowanym przez mężczyzn obszarze. Ponadto wpłynie to pozytywnie na samą naukę i jej jakość. Różnorodne perspektywy, talenty i koncepcje są kluczowe dla jej dalszego rozwoju i tworzenia rozwiązań, które przynoszą jednakowe korzyści kobietom i mężczyznom. Co więcej wyrównywanie szans w nauce może mieć znacznie szerszy kontekst. Szacuje się, że wyeliminowanie różnic między płciami w edukacji STEM wpłynęłoby na wzrost PKB na mieszkańca w UE o 2,2 – 3,0% do 2050 r.[5]

Jednym ze sposobów wyrównywania szans kobiet w świecie nauki i zachęcania dziewcząt do kontynuacji kariery naukowej w wybranej dziedzinie są stypendia naukowe. O środki umożliwiające kontynuację badań i rozwijanie swoich kompetencji naukowych mogą ubiegać się dziewczęta na progu kariery naukowej - magistrantki. Dlatego zachęcamy do aplikowania do programu L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki wszystkie dziewczyny, które chcą związać swoje życie zawodowe z nauką. Nabór zgłoszeń do 22. edycji ruszy już w marcu – zachęca prof. dr hab. Ewa Łojkowska.

O Programie L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki

Celem Programu L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki prowadzonego od 2001 roku jest promowanie osiągnięć naukowych utalentowanych badaczek, zachęcanie ich do kontynuacji prac zmierzających do rozwoju nauki oraz udzielenie wsparcia finansowego. Partnerami Programu są Polski Komitet do spraw UNESCO, Ministerstwo Edukacji i Nauki oraz Polska Akademia Nauk. Do 2020 roku w Polsce wyróżniono 105 badaczek. Wyboru, co roku dokonuje Jury pod przewodnictwem prof. Ewy Łojkowskiej.

Polska jest jednym ze 118 krajów, w których co roku przyznawane są stypendia dla utalentowanych naukowczyń. Program Dla Kobiet i Nauki jest częścią globalnej inicjatywy For Women in Science, która powstała dzięki partnerstwu L’Oréal i UNESCO. Stypendystki edycji krajowych od roku 2014 mają szansę na międzynarodowe wyróżnienia: nagrodę International Rising Talents (otrzymały ją już trzy Polki: dr hab. Bernadeta Szewczyk - 2016 rok, dr hab. Joanna Sułkowska - 2017 rok oraz dr Agnieszka Gajewicz - 2018 rok) oraz nagrodę główną L’Oréal-UNESCO Award, przyznawaną przez międzynarodowe Jury a wręczaną  co roku w Paryżu w ramach For Women in Science Week 5 laureatkom z różnych kontynentów, których odkrycia dostarczają odpowiedzi na kluczowe problemy ludzkości.